İngilizce soru cümlesi kurmak hiç de zor değildir.
Öncelikle şunu bilmelisiniz; hangi zaman dilimine ait bir soru soracaksınız?
Hangi zaman dilimi ile ilgili soru soracağınız önemlidir. Çünkü zamanlara göre soru cümleleri de değişkenlik göstermektedir.
Ben bu yazıda sizlere tüm zaman dilimleri ile ilgili İngilizce soru cümlesi nasıl yapılır bundan bahsedeceğim.
Geniş Zamanda Olumlu Soru Sormak
(Present Tense)
Her zaman yapılan ya da olan şeyleri sormak için Geniş Zaman diliminde soru sorabilirsiniz.
Mesela;
- Yemek yemek
- Kitap okumak
- Kapıyı açmak
- Evi temizlemek
- Okula gitmek
Yukarıdaki eylemlerin her birisi hemen her gün yaptığımız ve hatta bazılarını gün içerisine birden fazla kez yaptığımız eylemlerdir.
İşte bu türden eylemler için soru sorarken, “Geniş Zaman” dilimini kullanmamız daha uygundur.
Mesela;
- Yemek yaptım mı?
- Yemek yapar mısın?
- Çay içer miyim?
- Çay içer misin?
Yukarıda Türkçe yazdığımız soruları şimdi İngilizce’de nasıl yazabiliriz adım adım ilerleyelim.
1. Adım: “do” yardımcı fiili cümlenin en başına yazılır.
Geniş Zaman diliminde soru sormak için; “do” yardımcı fiilini kullanırız. Do yardımcı fiili, cümlenin en başına yazılır.
Bu nedenle, cümleye “Do ….” şeklinde başlamamız gerekiyor.
2. Adım : Cümlenin öznesini “Do” kelimesinden sonra yazmalıyız.
İkinci adım ise “Do” kelimesinden hemen sonra öznenin yazılmasıdır.
Özne: cümledeki eylem ya da oluşu yapan kişi ya da nesnedir. Bu kişi ya da nesneyi ifade eden kelime, do kelimesinden hemen sonra yazılmalıdır.
Ben, bu örnek cümle için özneyi “you” olarak belirledim. Bu nedenden dolayı “do” kelimesinden hemen sonra “you” kelimesini yazacağım.
İkinci adım itibariyle şöyle bir cümle elde ettik; “do you….” bu cümle hala bir soru cümlesi sayılmaz. Çünkü henüz bir cümle bile olmadı.
Hatırlarsanız; kelimelerin bir araya gelmesiyle yani; yan yana yazılması ile cümle oluşmaz. Bir araya gelen bu kelimeler, birlikte bir anlam ifade ettiği zaman (yani yargı bildirdiği zaman) bir cümle oluşturmuş olurlar.
Sonuç olarak “do you …” ifadesi, yarım kalmış bir cümle olarak tanımlanabilir. Bu cümleyi devam ettirebilmek için üçüncü adıma geçiyoruz.
3. Adım : Fiilin belirlenmesi ve çekimlenmesi
Bu adımda ise İngilizce soru cümlesi kurmak için atmamız gereken en önemli adımı atmamız lazım. Bu adım; oluşturacağımız soru cümlesi için bir fiil belirleme adımıdır.
Bir kelime topluluğunun “cümle” sayılabilmesi için, bu kelime topluluğunun birşeyi ifade etmesi gerekmektedir. Bu da ancak cümlede bir fiilin bulunması ve bu fiilin özneye göre çekimlenmesi ile mümkündür.
O halde yapmamız gereken şu dur;
- Öncelikli olarak fiili belirliyoruz. Fiili belirledikten sonra, cümlenin öznesine göre çekimliyoruz.
Ben daha önce zaten özneyi belirlemiştim. Şimdi fiili belirliyorum ve “to drink” fiilini tercih ediyorum.
“to drink” fiilini, mastar hali ile kullanırsak, aşağıdaki gibi bir cümle elde ederiz;
“do you to drink”
(sen içmek misin?)
Gördüğünüz gibi, “to drink” (içmek) fiilini mastar hali ile cümleye eklediğimiz zaman, ortaya anlamsız bir cümle çıktı.
O halde şunu bilmemiz gerekiyor; bir cümlenin anlamlı bir ifade verebilmesi için, cümledeki fiili, o zaman göre çekimlememiz gerekmektedir.
O halde biz de, “to drink” fiilini, geniş zamana göre çekimeleyelim.
Bu durumda “to drink” kelimesi “drink” şekline dönüşür.
Cümlemizi kurarsak;
“do you drink?”
(içer misin?)
Gördüğünüz gibi, Geniş Zaman diliminde cümlemizi oluşturmuş olduk.
Siz de aşağıdaki formül sayesinde, kolayca İngilizce soru cümlelerini geniş zaman diliminde oluşturabilirsiniz;
Formül şu şekilde;
Do + Özne + Özneye göre çekimlenmiş fiil
Do + you + like?
Do + I + drink?
Do + they + want?
Gördüğünüz gibi, oldukça basit bir şekilde soruları sormuş oluyoruz.
Do you like?
(sever misin?)
Do you want?
(İster misin?)
Do you need?
(İhtiyacın var mı?)
Bu cümlelerde “nesne” eksik. İngilizce soru sormak konusu daha net anlaşılabilmesi için yukarıdaki örnek cümlelerde nesneyi eksik yazdım ancak şimdi konunun temel mantığını anladığınızı düşünüyorum ve aşağıda nesne eklenmiş cümleleri yazıyorum.
(Bu arada küçük bir hatırlatma; fiilden etkilenen öğeye nesne denir.)
Do you drink coffee?
(Kahve içer misin?)
Gördüğünüz gibi “coffee” (kahve) kelimesini cümlenin en sonuna yazdık. Bu ne demek oluyor? Şöyle ki; “do….” şeklinde başladığınız bu tarz soru cümlelerinde, nesneyi cümlenin en sonuna yazmanız yeterlidir.
Do you want cake?
(Kek ister misin?)
Yukarıdaki cümlede “cake” (kek), “want” (istemek) fiilinden etkilenen öğe olduğu için “nesne” olarak tanımlanmaktadır.
Ve bir önceki örnekte de ifade ettiğim gibi, nesne cümlenin en sonuna gelmiştir.
Bu soru cümlelerine, nesne ile ilgili olarak bir fiil daha eklememiz mümkündür.
Buna göre;
Do you want to drink coffee?
(Kahve içmek ister misin?)
Gördüğünüz gibi yukarıdaki cümleye, “coffee” nesnesi ile ilgili olarak “to drink” fiili eklenmiştir.
Aradaki fark;
- Do you want coffee?
(Kahve ister misin?)
- Do you want to drink coffee?
(Kahve içmek ister misin?)
Sonuç olarak; “do…” ile başlayan soru cümlelerinde eğer bu şekilde fiil kullanılacaksa, fiil “to” mastar eki ile birlikte aynen yazılmalıdır.
Geniş Zamanda Olumsuz Soru Sormak
Geniş zamanda soracağımız bir İngilizce soruyu eğer “olumsuz” şekilde sormak istiyorsak, bunun için yukarıda anlattığım bilgilere ek olarak tek yapmamız gereken şey “not” olumsuzluk ekini “do” ile birleştirmektir.
İster “do not…” isterseniz de “don’t” şeklinde kullanabilirsiniz.
“not” olumsuzluk ekini, “do” ile birleştirdikten sonra, cümlenin geriye kalan öğeleri aynı yukarıda belirttiğim gibidir.
Örnekler;
- Don’t you want coffee?
(Kahve istemez misin?)
- Don’t you clean your room?
(Odanı temizlemez misin?)
Gördüğünüz gibi, normal soru cümlesi nasıl kuruyorsak, olumsuz soru cümlesi kurarken de aynı şekilde kuruyoruz. Tek fark, “not” olumsuzluk ekinin “do” ile birlikte kullanılıyor olmasıdır.
Bu arada; “do” yardımcı fiili, üçüncü tekil şahıslar için “does” şekline dönüşür.
Şimdiki Zaman Olumlu Soru Cümlesi
(Present Contunious Tense)
Şu an yapılmakta olan birşeyi sormak için Şimdiki Zaman soru cümlesi kurabilirsiniz.
Mesela arkadaşınızla telefonda konuşurken, arkadaşınıza o an “sen çay içiyor musun?” şeklinde soru sorarsanız, o an yapılmakta olan ya da o an yapılıp, yapılmadığını öğrenmek için sormuş olursunuz.
Şimdiki zamanda olan, olacak birşeyi ya da olup, olmadığı belli olmayan birşeyi sormak için cümleye “to be” yardımcı fiili ile başlarız ve ana fiile “-ing” şimdiki zaman ekini ekleriz.
Adım adım oluşturalım…
1. Adım : Cümlenin başına “to be” yardımcı fiili gelir.
Bildiğiniz gibi “to be” yardımcı fiili, cümlenin öznesine göre şekil alan bir fiildir. Dolayısıyla cümlenin öznesi önemlidir.
Eğer özne ikinci tekil şahıs ise “to be” yardımcı fiili “are” olur. Birinci tekil ise “am”, üçüncü tekil ise “is” olur.
Dolayısıyla öznenin kaçıncı şahıs olduğu, tekil mi çoğul mu olduğu önemlidir. Bu bilgiyi bilmezsek, cümlenin başında kullanmamız gereken “to be” fiilini de şekillendiremeyiz.
O halde öncelikli olarak özneye bakmamız gerekiyor.
Örnek cümlemiz şu olsun; “Çay içiyor musun?”
Bu cümlede “-sun” son ekinden, cümledeki öznenin ikinci tekil şahıs olduğunu anlıyorum.
O halde, ikinci tekil şahıs için “to be” fiilinin çekimlenmiş hali neydi? “are” şeklindeydi.
O halde, kuracağım bu İngilizce soru cümlesi için artık cümlenin başında kullanmam gereken “to be” yardımcı fiilini, nasıl şekillendirmem gerektiğini biliyorum.
Cümleye “are….” ile başlıyorum. Şimdiki Zaman İngilizce olumlu cümlemizin ilk öğesini bu şekilde belirlemiş olduk.
2. Adım : Cümlenin Öznesini Belirlemek.
“to be” yardımcı fiilini cümlenin en başına yerleştirdik. Bu yardımcı fiilden sonra gelmesi gereken öğe ise cümlenin öznesidir.
Zaten “to be” yardımcı fiilini şekillendirirken, cümlenin öznesine göre şekillendiriyoruz. Hatırlarsanız, ikinci adımda cümlemizin öznesini 2. tekil şahıs olarak belirlemiştik.
O halde, 2. tekil şahsı ifade etmesi için “you” zamirini cümlenin öznesi olarak kullanabilirim.
Bu durumda cümlemiz şu şekli almış olur;
“are you …. “
3. Adım : Cümlenin fiilini belirlemek ve çekimlemek
Hatırlarsanız, geniş zaman diliminde soru cümlesi kurarken ana fiili o zamana göre çekimliyorduk ve bütün şahıslar için aynı şekilde kullanıyorduk.
İngilizce şimdiki zaman soru cümlelerinde de durum aynıdır. Ana fiili “-ing” Şimdiki Zaman eki ile Şimdiki Zamana dönüştürüp, çekimliyoruz.
Buna göre; “to drink” fiili “drinking” şeklinde olur.
“are you drinking?”
(içiyor musun?)
Gördüğünüz gibi, şimdiki zamandaki olumlu ingilizce soru cümlemizi oluşturmuş olduk.
Dilerseniz cümlenin sonuna nesneyi de yerleştirebiliriz.
Buna göre cümle şöyle olur;
“are you drinking tea?”
(çay içiyor musun?”
Şimdiki Zaman Olumsuz Soru Cümlesi
Eğer soracağımız cümleyi “olumsuz” bir şekilde sormak istiyorsak, bunun için yapmamız gereken tek şey “not” olumsuzluk ekini ana fiilden hemen önce yazmaktır.
Buna göre;
- Are you not drinking tea?
(çay içmiyor musun?)
- Am I not going to school?
(okula gitmiyor muyum?)
Gördüğünüz gibi, “not” olumsuzluk ekini, ana fiilden hemen önce kullandık.
Bu arada; olumsuz şimdiki zaman soru cümlesi ile olumsuz geniş zaman soru cümlesini birbirine karıştırmayın.
Geniş zamanda soru cümlelerini “do….” ile başlayarak kurarız.
Şimdiki zamanda ise “to be….” ile başlayarak kurarız.
Aradaki farkı daha net anlamanız açısından aşağıdaki örnek cümleleri inceleyip, karşılaştırmanızı öneririm.
- Don’t I drink tea?
(Çay içer miyim?)
- Am I drinking tea?
(Çay içiyor muyum?)
Geçmiş Zaman Olumlu Soru Cümlesi
(Past Tense)
Bir fiilin ya da oluşun, geçmiş zamanda olup, olmadığını sorgulamak için geçmiş zamanlı soru cümlesi kurmalıyız.
Mesela arkadaşınıza “sabah okula gittin mi?” sorusunu sormak için geçmiş zamanlı bir soru cümlesi kurmanız gerekir.
İngilizce’de geçmiş zamanlı soru cümlesi denildiği zaman aklınıza gelmesi gereken ilk kelime “did” kelimesidir. Çünkü cümleye “to do” yardımcı fiili ile başlamamız gerekir ve bu yardımcı fiilin geçmiş zamanlı hali “did” şeklindedir.
1. Adım : Cümlenin başına “did” koyulur
Cümlemizi oluşturmak için ilk adımı, cümlenin başına “did…” koyarak atıyoruz.
2. Adım : Özne
“Did….” ifadesinden hemen sonra özneyi yerleştirmeliyiz.
“Okula gittin mi?” sorusunu İngilizce’ye çevirecek olsaydık, bu cümlede özne ikinci tekil şahıs olduğu için, bu şahsı temsil etmesi için “you” zamirini kullanırdık.
Bu durumda “Did” kelimesinden hemen sonra “you” kelimesini ekleyerek; “did you…” şeklinde bir ifade elde ederiz.
3. Adım : Fiil
Bu oldukça önemli bir adımdır. Çünkü benim gibi birçok kişi bu soruyu bazen karıştırabiliyor.
İşin aslı şu ki; “did…” ile başlayan soru cümlelerinde kullanılacak fiil yalın halde olmalıdır.
Örnekler;
- Did you feel?
(Hissettin mi?)
- Did you tell?
(Söyledin mi?)
- Did you lock?
(Kilitledin mi?)
Gördüğünüz gibi, yukarıda “did…” ile başladığımız İngilizce soru cümlelerinde kullandığımız fiillerin her biri yalın haldedir. Bu fiilleri çekimlemenize gerek yoktur. Aynen yazıyoruz.
Geçmiş Zaman Olumsuz Soru Cümlesi
Geçmiş zamanlı olumsuz soru cümlesi için ise klasik olarak “not” olumsuzluk ekini kullanıyoruz. Yapmamız gereken tek şey, “did” ile “not” kelimelerini birleştirmektir.
Dilerseniz; “did not”, dilerseniz de “didn’t” şeklinde kısaltılmış olarak kullanabilirsiniz.
Didn’t you want to drink?
(İçmek istemedin mi?)
Didn’t you go to school?
(Okula gitmedin mi?)
Gelecek Zamanda Olumlu Soru Cümlesi
(Future Tense)
Gelecek zamanda yapılacak ya da yapılması planlanan bir eylemin yapılıp, yapılmayacağını sorgulamak için gelecek zaman diliminde soru sorabiliriz.
İngilizce gelecek zamanlı soru cümlesi kurmak için, gelecek zaman yardımcı fiili olan “will” yardımcı fiilini kullanıyoruz.
1. Adım : Tıpkı diğer zaman dilimlerinde kurduğumuz soru cümleleri gibi, gelecek zaman diliminde de kuracağımız bu soru cümlesinde; yardımcı fiil, cümlenin en başına gelir.
Buna göre, cümleye “will” yardımcı fiili ile başlarız.
2. Adım : will yardımcı fiilinden hemen sonra, cümlenin öznesini yazarız.
3. Adım : cümlenin öznesinden sonra fiil, yalın halde, hiçbir ek almadan aynen yazılır.
Sonuç olarak;
- Will you drink?
(İçecek misin?)
Gördüğünüz gibi, bir fiilin ya da oluşun gelecek zamanda yapılıp, yapılmayacağını sorgulamak için İngilizce soru cümlesi kurmak işte bu kadar basittir.
Eğer bu soruyu olumsuz bir şekilde sormak istersek, bunun için de yapmamız gereken tek şey “not” olumsuzluk ekini “will” yardımcı fiili ile birleştirmektir.
Dilerseniz “will not…” dilerseniz de “won’t” şeklinde kısaltılmış halini kullanabilirsiniz.
- Won’t they get in the bus?
(Onlar otobüse binmeyecekler mi?)
Bitmiş Geniş Zamanlı Soru Cümlesi
(Present Perfect Tense)
Az önce gerçekleşen (ya da gerçekleşip gerçekleşmediği kesin olarak bilinmeyen) ya da sürekli yapılan ama yakın zamanda yapılıp yapılmadığı bilinmeyen; bir eylem ya da oluş için soru sormak istediğimiz zaman Bitmiş Geniş Zamanlı Olumlu Soru Cümlesi kurarız.
Bunun için “have” yardımcı fiilini kullanırız. Bildiğiniz gibi “have” yardımcı fiil, Perfect Tense denildiği zaman akla ilk gelen yardımcı fiillerden birisidir.
Tıpkı diğer soru cümlelerinde olduğu gibi, bu soru cümlesinde de yardımcı fiili cümlenin en başına koyarız.
Buna göre, cümleye “have” ile başlarız. Devamı ise özne + fiilin üçüncü hali şeklindedir.
- Have you done your homework?
(Ödevini yaptın mı?)
Bu cümleyi, olumsuz yapmak istersek eğer, “not” olumsuzluk ekini “have” yardımcı fiiline ekleriz.
Dilersek; “have not”, dilersek “haven’t” şeklinde kısaltılmış olarak kullanabiliriz.
Bu arada “have” yardımcı fiilinin, üçüncü tekiller için “has” şekline dönüştüğünü de unutmayalım.
Bitmiş Şimdiki Zamanlı Soru Cümlesi
(Present Perfect Tense)
Az önceden şimdiye kadar yapılan ve belki şu anda da yapılıyor olmakta olan bir fiil ya da oluş için bitmiş şimdiki zamanlı soru cümlesini kurarız.
Bunun için yine cümleye “have” yardımcı fiili ile başlarız. Bu defa “have” yardımcı fiiline “been” ve “-ing” şimdiki zaman eki de eşlik eder.
- Have been drinking so much coffee?
(Çok fazla mı kahve içiyorsun?) (içmekte misin?)
Olumsuzluk için “been” ile “not” olumsuzluk eki birleşir.
Geçmişte Bitmiş Zamanlı Soru Cümlesi
(Past Perfect Tense)
Geçmişte olmuş, bitmiş bir eylem ya da oluş için soru sorulmak istenildiği zaman bu zaman diliminde cümle kurulması gerekir.
Geçmiş zamanlı bir soru cümlesi olacağı için, “have” yardımcı fiili “had” şekline dönüşür ve cümlenin esas fiili için 3. şekil kullanılır.
- Had you seen my cat?
(Kedimi görmüş müydün?)
Olumsuzluk için “not” ekini, “had” yardımcı fiili ile birleştiririz.
Sürekli Geçmişte Bitmiş Zamanlı Soru Cümlesi
(Past Perfect Continous Tense)
Geçmişteki sürekliliği sorgulanmak istenen fiiller için kullanılan zaman dilimidir.
Bu sorunun formülü aşağıdaki gibidir;
had + been + şimdiki zamanlı fiil
- Had you been learning Spanish?
(İspanyolca öğrenmekte miydin?)
Gördüğünüz gibi, yukarıdaki soru cümlesinde “öğrenmek” eyleminin geçmişteki sürekliliği sorgulanmaktadır.
Olumsuzluk için “had” ile “not” birleşir.
Gelecekte Bitmiş Zamanlı Soru Cümlesi
(Future Perfect Tense)
Gelecekte bir eylemin ya da oluşun, yapılmış olup, olmayacağını sorgulamak için kullanabileceğimiz zaman dilimidir.
Formül aşağıdaki gibidir;
will + özne + have + geçmiş zamanlı fiil + diğer öğeler
- Will you have finished your homework?
(Ödevini bitirmiş olacak mısın?)
Olumsuzluk için “will” ile “not” birleşir.
Sürekli Gelecekte Bitmiş Zamanlı Soru Cümlesi
(Future Perfect Continuous Tense)
Gelecekte bir eylemin ya da oluşun, sürekliliğini sorgulamak için bu zaman diliminde İngilizce soru cümlesini kurarız.
will + özne + have + been+ şimdiki zamana göre çekimlenmiş fiil + diğer öğeler
- Will you have been finishing your homework?
(Ödevini bitiriyor olacak mısın?)
Olumsuzluk için “will” ile “not” birleşir.
Going to Soru Cümlesi
Birazdan yapılması söz konusu olan eylemleri sorgulamak için kullanılabilecek soru cümlesidir.
Formül:
to be + özne + going to + yalın fiil + diğer öğeler
are + you + going to + change + your dress for this show?
(bu şov için kıyafetini değiştirecek misin?)
İngilizce soru cümlesi kurmak isteyenler için bu konuda tüm zamanlar için İngilizce soru cümlesi nasıl yapılır elimden geldiğince detaylı, açık ve net anlaşılır bir şekilde ele aldım.
Yakın bir zamanda, bu konu ile ilgili olarak bir test hazırlayacağım. Bu sayede sizler de İngilizce soru sorma yetinizi kolayca ölçebilecek ve geliştirebileceksiniz.
Şimdilik bu konuyu burada noktalıyorum ancak eğer anlamadığınız bir ayrıntı varsa, lütfen bana aşağıdaki yorum bölümünden ya da iletişim formundan sorunuzu sormaya çekinmeyiniz.
